Een blog is misschien toch wel interessanter dan VLOG en Podcast. Met name omdat ik het in mijn Vlogs en Podcasts ga hebben over een overmatig gebruik van de smartphone. En dan is het best raar als ik vervolgens filmpjes ga maken zodat anderen op hun telefoon gaan kijken?! Tja, een contradictie. Vandaar ook een Blog. Lekker rustig lezen.
Goed, we gaan het hebben over deugden. De 7 deugden zijn:
Prudentia (Voorzichtigheid – verstandigheid – wijsheid), Justitia (Rechtvaardigheid – rechtschapenheid), Temperantia(Gematigdheid – matigheid – zelfbeheersing), Fortitudo (Moed – sterkte – vasthoudendheid – standvastigheid – focus), Fides (Geloof), Spes (Hoop) en Caritas (Naastenliefde/Liefde – liefdadigheid
De eerste 4 worden ook wel de kardinale deugden genoemd. Afgeleid van het Latijnse woord ‘Cardo’ wat zoveel betekent als scharnier(pin). Vaak gebruikt als hengsel waarop deuren op rusten. Deze deugden worden beschouwd als de belangrijkste deugden waar het leven om draait. Daar zijn later de 3 deugden Geloof, Hoop en Liefde aan toegevoegd.
Deze deugden staan dus niet zo in een lijst genoemd in de Bijbel. Er is geen lijst van deugden net zo goed als er geen lijst is van hoofdzonden. Maar het zijn wel boeiende thema’s om eens naar te kijken. En nogmaals, mijn interesse hierover werd gewekt door psychiater Esther van Fenema die in Nederland een neergang ziet die voor haar gekoppeld is aan ons gedrag. En zij herkent de 7 hoofdzonden in ons gedrag. Voor mij uitgangspunt om dan te kijken naar de 7 deugden. Ik kijk liever naar hoe we het dan anders kunnen doen met accent op hoe dan WEL? En dan ook kijkend vanuit de Bijbel en de liefde van Jezus.
De eerste deugd is Temperantia, oftewel matigheid, gematigdheid, zelfbeheersing.
Psychiater Esther van Fenema schrijft in haar boek o.a. over de kreet Gula: onmatigheid, gulzigheid. En het is best interessant om dan te bekijken wat zij hierover schrijft. Zij noemt dit het ‘recht om te genieten”. De mens die beweert zelf God te zijn en vind dat hij/zij recht heeft op van alles. En in dit geval het recht op genieten. Dit kan gaan om koopgedrag, vakanties, uitjes, kleding, eten, drinken, drugs. Het is ook een verlangen naar je lekker voelen, gelukkig zijn, en het allemaal op korte termijn willen hebben. De commercie speelt daarin enorm mee bij alles wat er wordt aangeboden wat ons verleidt tot nuttigen, tot verzadigen. Onmatig. Omdat ‘ik er zin in heb”.
Wat mist is het overzicht op de gevolgen voor jezelf en eventueel voor een ander.
Zij ziet dit ook terug in het onmatige gebruik van de smartphone. Ik citeer uit haar boek als het gaat over de zorgen aangaande schermtijd bij jongeren: “Deze bezorgdheid wordt steeds meer onderbouwd door wetenschappelijke studies waaruit blijkt dat de hoeveelheid schermtijd samenhangt met een verhoogd risico op depressie, eenzaamheid, gevoelens van leegte, slaapproblemen, een negatief zelfbeeld, suïcidaliteit, verminderde sociale vaardigheden en afgenomen concentratie. Oftewel: hoe meer schermtijd, hoe slechter de mentale gezondheid van jongeren.” (Het verloren individu – Esther van Fenema)
En wee diegene die zich gaat bemoeien met jouw gedrag. Vandaag nog in het nieuws te lezen (15 febr 2023): de overheid die er over nadenkt om de telefoon op scholen te verbieden. De wetenschappelijke bewijzen die aantonen hoe zo’n verbod meer voordelen oplevert dan nadelen zijn er genoeg. De reactie van docenten: “Daar moet de overheid zich niet mee bemoeien. Jongeren moeten leren om wijs om te gaan met de telefoon en daar help je ze niet mee om dat te verbieden”. Toch bewijzen de feiten het tegendeel. Het ‘ik bepaal zelluf wat ik doe’, viert hoogtij in ons land.
Het is het ultieme vrijzijn en het recht hebben op vrijheid van meningsuiting, vrijheid van keuze. In hoeverre nemen we ook de verantwoordelijkheid voor onze keuzes en overzien we het grote geheel? Kunnen we dat als mens?
En dan komen we bij de deugd ‘zelfbeheersing, matigheid’. Dit laatste klinkt bijna negatief: ‘matig’. Ik kreeg vroeger als kind een rapport met alleen de variaties in Goed, Voldoende, Matig en Onvoldoende. Dan is matig niet echt positief.
En meer willen is ook niet per definitie fout. Ik kan matigen met ongezond eten, of ik kan verlangen naar meer rust. Ik kan matigen met roddelen, ik kan verlangen naar meer van Gods aanwezigheid.
Het zit vooral in dat grenzeloze. Gericht op “Ik wil en ik heb zin in dus…” In hoeverre zijn grenzen, is matigen, is zelfbeheersing, dan heel goed. En is dat niet alleen gericht op mezelf maar ook op de ander.
Kennelijk hebben we als mens een zoektocht naar meer, naar gelukkig willen zijn, naar een kick van ‘lekker voelen’. In die zin laten we ons dan leiden door gevoel. Streven naar ‘gelukkig zijn’ is streven naar een emotie. En dat blijkt vaak kortstondig voldoening te geven maar veelal raakt het niet de diepere laag.
Zingeving ervaren, een doel hebben in het leven, weten dat je ertoe doet, levert vaak veel meer diepgang en rust op dan het najagen van likes op social media.
Dat betekent dat ik misschien mezelf soms moet begrenzen en ook kan leren dat ik met minder kan. Dat ik tevreden kan zijn met wat ik heb. Dat ik tijd kan geven aan anderen ipv die tijd meer en meer te besteden aan mezelf.
Het zoeken van innerlijke rust gaat zeker gepaard met basisvoorwaarden als een huis, eten, warmte, en mensen om je heen die van je houden. Denk aan de verschrikkingen nu in Turkije en Syrië tien dagen na de grote aardbeving waarbij vele duizenden hun leven hebben verloren en miljoenen mensen in de problemen zitten. Die gun je meer. Meer kleding, meer eten, meer liefde, meer troost. Dan vallen onze ik-gerichte eisen weg en gelukkig zien we hoeveel mensen vanuit Nederland echt hun tijd, geld en spullen geven aan die ander. Dan is er verbinding en dat geeft zoveel meer voldoening dan in je eentje thuis achter een scherm zitten. Althans, dat is mijn ervaring.
De Bijbel begrijpt dat zo goed, Jezus begrijpt dat zo goed.
Math 11: 28 HTB
28 Als de lasten u drukken en u vermoeid bent, kom dan bij Mij. Ik zal u rust geven. 29 Voeg u naar Mij en wees mijn leerling, want Ik ben vriendelijk en nederig van hart. Bij Mij zult u diepe innerlijke rust vinden. 30 Wat Ik van u vraag is nooit te zwaar en de last die u voor Mij moet dragen, is licht.’
Het constant streven naar meer komt dan tot rust bij God. En dat is echt heel fijn. De keuze om dus even niet bezig te zijn met meer kopen, meer eten, meer smartphone, maar de keuze om mezelf te disciplineren en tijd vrij te maken voor Jezus. Om mij te voegen naar Zijn waarden en normen. En dan is er ineens rust.
En hoe mooi om daar elkaar in aan te moedigen en samen te praten, te delen, voor elkaar te bidden. Elkaar echt te ontmoeten. Een keuze. Maar het levert veel op.
De moeite zit vaak in de zin “voeg je naar Jezus’. We willen graag zelf de controle houden en het zelf bepalen.
Volgende Blog gaan we verder over Temperantia. Het temperen, beheersen, van mijn keuzes, mijn wil.